اخوان المسلمین در جایگاه قدرت سیاسی از رویاگرایی مابوکراتیک تا مصالحه گرایی دموکراتیک

چرائی وقوع دومینوی انقلابات کمابیش خشن در منطقه ی خاورمیانه و صحت/یا سقم ادعای دکتر سیف زاده در رد خوش بینی دموکراسی سازی در خاورمیانه، همراه با هشدار های وی نسبت به باران سیل آسای "بهار عربی" و وحشت ناشی از بی بلوغی در "بیداری اسلامی" در این رساله مورد بررسی قرار گرقته است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که زیستار سیاسی در آینده نزدیک مصر به چه سو گرایش پیدا خواهد کرد. آیا این جهت گیری تجلی اشراق وارگی ایدئولوژیک نخبگان و رویاوارگی مابوکراتیک توده ها خواهد بود، و یا مصر به سوی مصالحه گرایی دموکراتیک به یکی از اشکال سه گانه ی 1) نظام حکومتی دموکراتیک و سکیولاریستی، 2) دینی و یا 3) کثرت گرا در خواهد آمد؟ به رغم آنکه تحولات اخیر، فرضیه اصلی این رساله را به طور زودرسی مورد تأئید قرار داده است، اما دغدغه ی نسبت به پایداری آن، به مثابه نقطه گرهی کانونی و یا به عکس یکی از نقطه گره های فرعی، این که این امر، پژوهش گر را به تأملی نظری و تاریخی برای آزمون صحت فرضیه ی معارض و بدیل واداشته است. در تأیید فرضیه ی اصلی، مفاد این رساله نشان می دهد که چالش های پیش رو در گذار به سوی دموکراسی (از جمله ضعف جامعه مدنی، زیستار نامناسب با زیستار دموکراتیک، و زیستار آسیب پذیری در مقابل زیستار مداخله گر خارجی) مجالی برای زیستار دموکراتیک و حقوق بشری برای مردم مصر باقی نگذاشته است. به کلامی دیگر، لحظه های زیستاری دو سال اخیر مصر مفاد فرضیه بدیل را حداقل در کوتاه مدت نقض کرده است. از لحاظ تاریخی، چنانکه در انجام دفاع این رساله اتفاق افتاد، فرمان اقتدارگرایانه ی مرسی، شورش های متعاقب آن در آذرماه 1391، و شکاف 67/33 درصدی در رای گیری دو روزه ی اوایل دی ماه 1391 (16 و 27 دسامبر 2012) حاکی از نوعی نگاه برد-باخت نیروها بود، تا رقابت برنامه ها.